Στις 19/11/1948 εκτελέστηκε ο Νίκος Γόδας, βασικός του Ολυμπιακού και της λευτεριάς

Σαν αύριο πριν 70 χρόνια, στις 19/11/1948, εκτελέστηκε ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού, Νίκος Γόδας, στο νησάκι Λαζαρέτο , λίγο έξω από την Κέρκυρα. Τελευταία του επιθυμία ήταν να εκτελεστεί φορώντας την ερυθρόλευκη φανέλα και το σορτσάκι του Ολυμπιακού.

Ο Νίκος Γόδας γεννήθηκε το 1921 στο Αϊβαλί και η Μικρασιατική Καταστροφή τον έστειλε μαζί με την οικογένειά του πρώτα στη Μυτιλήνη, μετά στην Κρήτη και τελικά στην Κοκκινιά, όπου και ρίζωσαν. Ο Νίκος, όπως και όλοι του οι συνομήλικοι, αναζητούσε μέσα από το παιχνίδι του με την μπάλα μικρές χαρές που θα τον έκαναν έστω και για λίγο να ξεχάσει τη δύσκολη καθημερινότητα που αντιμετώπιζε.

Αν και μικρός, το ταλέντο του φάνηκε αμέσως και ξεκίνησε να παίζει ποδόσφαιρο με μια τοπική ομάδα της Κοκκινιάς. Μερικά χρόνια πριν τον πόλεμο, στο ισόγειο του πατρικού του ανοίγει μια ταβέρνα, «Τα Αραπάκια». Η επιτυχία του (και) στην επιχείρηση του είναι τόσο μεγάλη, που όλοι οι αστέρες της εποχής περνάνε από «Τα Αραπάκια» για να πουν μερικά τραγούδια.
Εν μέσω του πολέμου, ο Γόδας παίρνει μεταγραφή για τον Ολυμπιακό, που ήταν η μεγάλη του αγάπη, ταυτόχρονα όμως περνάει και στην Εθνική Αντίσταση ως μέλος του 5ου Επίλεκτου Λόχου του ΕΛΑΣ στην Κοκκινιά, και είναι παρών σε όλους τους αγώνες για τη λευτεριά και την κοινωνική αλλαγή. Το 1942 είναι πλέον βασικός μεσοεπιθετικός του Ολυμπιακού και σκοράρει στην νίκη με 4-0 κατά του Εθνικού, ενώ το ίδιο κάνει και κατά του Απόλλωνα. Τον Μάιο του 1943 ξεκινά βασικός στην ενδεκάδα του Ολυμπιακού, στον τελικό του τουρνουά που διοργανώνει ο Δήμος Πειραιά με αντίπαλο τον Παναθηναϊκό. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους είναι πρωταγωνιστής στο τελικό του Κυπέλλου Χριστουγέννων, όταν ο Ολυμπιακός κερδίζει τον Παναθηναϊκό με 5-2.
Αλλά ο Γόδας είναι ‘βασικός’ και στους αγώνες για την ελευθερία. Εκτός από τη μάχη της Ηλεκτρικής τον συναντάμε να ηγείται του λόχου του στη μάχη της οδού 7ης Μαρτίου το 1944. Τον Δεκέμβρη του 1944 ο εχθρός έχει αλλάξει και ο Γόδας πλέον πολεμά τους Άγγλους στο νεκροταφείο της Ανάστασης στον Πειραιά. Όπως διηγήθηκε χρόνια μετά ο Σταμάτης Σκούρτης, σύντροφος του Γόδα και ανθυπολοχαγός του: «Σύντροφε ανθυπολοχαγέ, εμείς απ’ όλους τους άλλους ΕΛΑΣίτες είμαστε οι πιο προνομιούχοι. Όσοι από μας σκοτωθούμε είμαστε τυχεροί γιατί θα θαφτούμε σε κανονικό και μάλιστα προνομιούχο μνήμα».

Η μονάδα του Νίκου αποδεκατίζεται και περνά στο Βελούχι, προκειμένου να ενταχθεί στο 36ο Σύνταγμα. Όμως στις αρχές του 1945 και λίγο μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, ο Νίκος αρρωσταίνει από πνευμονία, επιστρέφει στην Αθήνα όπου συλλαμβάνεται -κάποιος «καλοθελητής» εξυπηρέτησε τις διωκτικές αρχές στο έργο τους- και οδηγείται αρχικά στις φυλακές της Αίγινας (όπου έπαιζε μπάλα στην ποδοσφαιρική ομάδα που είχαν συστήσει οι φυλακισμένοι) και κατόπιν στην απομόνωση των φυλακών της Κέρκυρας. Η μοίρα του είναι προδιαγεγραμμένη: θάνατος. Το μόνο που μένει να γίνει γνωστό είναι το πότε. Όμως το ηθικό δεν κάμπτεται, ιδιαίτερα από τη στιγμή που στη φυλακή διαρρέει η φήμη πως η κυβέρνηση εξαναγκάστηκε σε συμβιβασμό με την κυβέρνηση του βουνού. Ο Γόδας έμεινε στη φυλακή τρία χρόνια, χωρίς να υπογράψει δήλωση μετανοίας για να σωθεί.

Η «περιήγησή» του στην εξορία μόλις έχει αρχίσει. Φυλακές Αβέρωφ, Αίγινα, Κέρκυρα. Ο Γόδας μένει στη φυλακή τρία χρόνια, χωρίς να υπογράψει δήλωση μετανοίας για να σωθεί. Ο Σταμάτης Σκούρτης κι ο Σπύρος Ανδρεάδης, και οι δύο μελλοθάνατοι που σώθηκαν ύστερα από παρέμβαση του ΟΗΕ το 1949, είναι κατηγορηματικοί στο ότι η διοίκηση του Ολυμπιακού δεν ενδιαφέρθηκε να σώσει τον Γόδα, κάτι που γράφει στο βιβλίο του «Ώσπου να ξημερώσει» (εκδόσεις Κιβωτός).
Στην Κέρκυρα απομόνωση. Ο Γόδας μαζί με τα άλλα Πειραιωτάκια, τον Λούβαρη και τον Κουφαδάκη, ακόμα και λίγο πριν το απόσπασμα, σχεδιάζουν πώς θα στήσουν την ομάδα όταν βγουν από τη φυλακή. Οι σύντροφοί τους τους θυμούνται, όποτε το ραδιόφωνο μετέδιδε κάποιον αγώνα, αυτοί να ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους, να ακούνε τον αγώνα, πότε να γελάνε, πότε να βρίζουνε, πότε να μουτζώνουν…

Πρόεδρος Ολυμπιακού: «Όπως έστρωσε, ας κοιμηθεί»!

Εκείνο το βροχερό πρωινό της 19ης Νοέμβριου 1948 η φανέλα του Ολυμπιακού βάφτηκε κόκκινη. Όπως αναφέρουν όσοι έζησαν από κοντά τα γεγονότα, αλλά και συμπαίκτες του, η τότε διοίκηση του Ολυμπιακού δεν έκανε τίποτε για να τον σώσει. Αντίθετα, ο τότε πρόεδρος του συλλόγου και εκ των ιδρυτών του, ο Μιχάλης Μανούσκος, δήλωσε σε όσους τον προέτρεψαν να παρέμβει: «όπως έστρωσε ας κοιμηθεί». Όπως, ήδη, αναφέρθηκε ο Γόδας δεν ήταν ο μόνος, καθώς την ίδια αυτή εποχή οι αθλητές είχαν αρχίσει τον δικό τους αγώνα. Μετάξι άλλων ίδρυσαν την «Ένωση Ελλήνων Αθλητών. που κύριο ι σκοπό της είχε να οργανώσει τους αθλητές για την από κοινού αντιμετώπιση των κακουχιών της Κατοχής.

Η μεγάλη διαδήλωση από το γήπεδο της Λεωφόρου

Για το σκοπό αυτό αποφασίστηκε να γίνει ένας αγώνας Π. Α.Ο.-Α.Ε.Κ. στο Γήπεδο της Λεωφόρου και τα χρήματα να δοθούν στους φυματικούς αθλητές που νοσηλευόταν στο «Σωτηρία». Τη μέρα του αγώνα το γήπεδο γέμισε από χιλιάδες φιλάθλους, ενώ πολλοί έμειναν απέξω. Αντιπροσωπεία των παικτών συναντήθηκε πριν την έναρξη με τον πατριάρχη του Παναθηναϊκού Απόστολο Νικολαΐδη και του ζήτησε μέρος των εισπράξεων. Ο Νικολαΐδης όχι μόνο αρνήθηκε αλλά τους ανακοίνωσε ότι διαιτητής του παιχνιδιού θα είναι ένας αυστριακός αξιωματικός των δυνάμεων Κατοχής. Οι παίχτες αρνήθηκαν, μπήκαν στον αγωνιστικό χώρο όπου και ενημέρωσαν τους υπόλοιπους. Τότε, όλοι μαζί ξεχύθηκαν στις κερκίδες και 1 ενημέρωσαν τον κόσμο. Εξαγριωμένοι οι φίλαθλοι κατέστρεψαν το γήπεδο και βγαίνοντας οργάνωσαν μια μεγάλη διαδήλωση που έφτασε μέχρι την Ομόνοια.

Ήταν, ίσως, η πρώτη αντικατοχική διαδήλωση!

Ο Νοέμβρης έχει 19, Κυριακή, Βρέχει με το κανάτι. Ο Λούβαρης και οι άλλοι δύο γυρίσανε μουσκεμένοι μέχρι το κόκκαλο. «Σκέψου να μας πάρουνε, Νίκο, με τέτοια βροχή». «Δεν θα το ήθελα». «Γιατί;». «Η τσιριμονιά τελειώνει βιαστικά και δεν έχεις την άνεση να δεις τους μακελάρηδες κατάματα. Σαν βρέχει δεν μπορείς να ανοίξεις τα μάτια, είναι και το νερό που τρέχει και δεν βλέπεις όπως πρέπει, είναι σαν να σου κλείνουν τα μάτια με το έτσι θέλω. Εγώ θέλω να είναι καλοκαιρία, να τον κοιτάω κατάματα για να δω πόσο σίγουρος νιώθει αυτός που με σκοτώνει».
Έτσι κατέγραψε τις αναμνήσεις του από τον Νίκο Γόδα ο συμπολεμιστής και συγκρατούμενός του στην Κέρκυρα Σταμάτης Σκούρτης, που θυμάται χαρακτηριστικά: «Ο Νίκος ζήτησε να τον εκτελέσουν με την ερυθρόλευκη φανέλα κατάσαρκα και το λευκό σορτ. Και αυτό γιατί ήταν αυθεντικός Ολυμπιακός» Τα τελευταία του λόγια πριν εκτελεστεί ήταν : ««Νενικήκαμεν -ζήτω οι ολυμπιονίκες του σοσιαλισμού». Ο Νίκος Γόδας ήταν 27 ετών.

Μια από τις σπάνιες φωτογραφίες, με πρωταγωνιστή το Νίκο Γόδα (δεξιά)

"ΕΧΕΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΠΙΘΥΜΙΑ;"

Στο σημείο αυτό, επιτρέψτε μας να μεταφερθούμε όλοι μας νοερά σε εκείνο το πρωινό. Ακριβώς, όπως μας είχε ταξιδέψει με τη μοναδική του περιγραφή στις "Θρυλικές Ιστορίες" ο συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης...

Στο κελί κάνει αφόρητο κρύο. Ο βοριάς περονιάζει. Στο βάθος της αυλής, βλέπει ένα δέντρο. Ψηλό, περήφανο, μοιάζει άνθρωπος. Εστιάζει το βλέμμα του για ώρα. Ωραίο, δέντρο, μόνο, ελεύθερο, με τα κλαδιά του να απλώνονται και τα φύλλα να κυματίζουν στον αέρα. Ξαφνικά, από το βάθος του διαδρόμους ακούγεται η φωνή του αγρυπνητή:

"Έρχονται, σύντροφοι, ετοιμαστείτε".

Τα χωνιά είναι έτοιμα από νωρίς. Ακούει τα βήματα του φύλακα. Η πόρτα ανοίγει.

"Γόδας! Σε θέλουν στη διεύθυνση".

Η ώρα έχει φτάσει. Βγάζει την ερυθρόλευκη φανέλα από το καρφί και ακολουθεί τον φύλακα στο γραφείο. Ο διευθυντής κρατάει ένα στυλό, έχει μπροστά του ένα χαρτί, ένα χαρτί που το ξέρει καλά.

"Τελευταία σου ευκαιρία ποδοσφαιριστή. Υπογράφεις;"

Ούτε καταδέχεται να απαντήσει.

"Καταλαβαίνεις τι σημαίνει αυτό;"

"Ναι".

"Αγύριστο κεφάλι είσαι. Έχεις καμιά τελευταία επιθυμία;"

Ο Νίκος ζητάει να του δώσουν το άσπρο σορτσάκι, που του 'χαν κρατημένο. Δίνει κι ένα σημείωμα για τους συγγενείς του. "Θέλω να ζήσετε καλά. Πεθαίνω για την πατρίδα και τα ιδανικά μου. Αν κάνετε γιο, να του δώσετε το όνομά μου" - το είχε γράψει από μέρες (οι συγγενείς του θα τον τιμήσουν: Ο αδερφός του, Δημήτρης, θα ονομάσει την κόρη του, Νίκη).

Βάζει την ερυθρόλευκη φανέλα, κι έτσι ντυμένος με τη στολή της ομάδας που τόσο είχε αγαπήσει, ακολουθεί τους αστυφύλακες στην έξοδο. Με το που τον βλέπουν να βαδίζει στο διάδρομο, οι συγκρατούμενοί του αρχίζουν να φωνάζουν με τα χωνιά το σύνθημα που συνόδευε κάθε εκτέλεση: "Κερκυραϊκέ λαέ, σήμερα πάλι παίρνουν αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης για εκτέλεση". Σαν χορός αρχαίας τραγωδίας.

"Νενικήκαμεν! Ζήτω οι Ολυμπιονίκες του Σοσιαλισμού. Γεια σας συναθλητές μου", ήταν τελευταία λόγια του φεύγοντας από τη φυλακή, όπως τα διασώζει ο συγκρατούμενός του εκείνα τα χρόνια, Σταμάτης Σκούρτης.

Ο Νίκος περνάει την έξοδο της φυλακής ντυμένος με την εμφάνιση του Ολυμπιακού, σαν να βγαίνει στο γήπεδο. Τον μεταφέρουν στο Λαζαρέτο, ένα νησάκι έξω από το λιμάνι. Σε λίγη ώρα ο παίκτης του Θρύλου βρίσκεται μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, ενώ ο ήλιος μόλις είχε κάνει δειλά την εμφάνισή του πίσω από τα βουνά.

Οι φυλακές της Κέρκυρας και το Αστικό Νοσοκομείο, όπως φαίνονταν από το Παλιό Φρούριο, πριν αναπτυχθεί το σημερινό άλσος

Το απόσπασμα στη θέση του. Ο Νίκος φωνάζει: "Mε δολοφονείτε με τη φανέλα του Ολυμπιακού! Μη μου δέσετε τα μάτια για να βλέπω τα χρώματα της ομάδας μου πριν από τη χαριστική βολή".

Ο αξιωματικός σηκώνει το χέρι. Οι στρατιώτες έχουν απέναντί τους έναν συμπατριώτη τους, έναν συνομίληκο νεαρό αθλητή. Κάποιοι τρέμουν λίγο. Η διαταγή: "Πυρ!". Το κόκκινο απλώνεται στο κόκκινο. Ο Νίκος φεύγει, ψηλά, για την τελευταία κεφαλιά. Νικητής!

Ο Νίκος Γόδας, εκτελέστηκε ως κομμουνιστής στις 19 Νοεμβρίου του 1948 στη νησίδα Λαζαρέτο της Κέρκυρας, φορώντας την εμφάνιση του Ολυμπιακού, την ερυθρόλευκη φανέλα...