Αντικαπιταλιστική Αριστερά στα Ιόνια: Βασικές θέσεις για την διαχείριση των απορριμμάτων

Αντικαπιταλιστική Αριστερά στα Ιόνια: Βασικές θέσεις για την διαχείριση των απορριμμάτων

Με κριτήριο το δημόσιο κοινωνικό όφελος και την περιβαλλοντική προστασία

ή Θάψιμο ή/και κάψιμο και περιορισμένη ανάκτηση με στόχο το κέρδος;

1. Γιατί το πρόβληµα διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) παίρνει τέτοιες διαστάσεις;

● Καλλιεργείται µια λογική άκρατης κατανάλωσης στην πλήρως εµπορευµατοποιηµένη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία

● Υπάρχει επιλογή µείωσης του χρόνου ζωής των προϊόντων, αλλά και µείωση δυνατότητας επισκευής τους για κερδοσκοπικούς λόγους, συνεπώς προκύπτει αυξηµένη και ταχεία απόρριψή τους

● Η ποιότητα των απορριµµάτων συσκευασίας που βασίζονται στο πετρέλαιο (πλαστικά)
προσθέτει τεράστια προβλήµατα

● Η τάση αστικής συγκέντρωσης και δηµιουργίας µεγα-πόλεων κάνει πολύ δύσκολη τη διαχείριση των απορριµµάτων.

● Η διαχείριση του όγκου των απορριµµάτων από κράτος, περιφέρειες και δήµους δεν
αντιµετωπίζει το σύνολο του όγκου τους, αλλά εστιάζεται σε εκείνα τα υλικά τα οποία
αποδίδουν επιχειρηµατικό κέρδος
2. Η καταστροφική και αδιέξοδη σηµερινή πολιτική διαχείρισης και τα αποτελέσµατά
της
● Σε όλα τα νησιά της περιφέρειας υπάρχουν αυξηµένα προβλήµατα στη διαχείριση των απορριµµάτων, µε κορυφαίες περιπτώσεις το Τεµπλόνι και τα Μεσοράχια Λευκίµµης στην Κέρκυρα, όπου µάλιστα οι σχετικές απαράδεκτες για τους κατοίκους και το περιβάλλον λύσεις έχουν επιβληθεί µε τη χρήση ωµής βίας και καταστολής. Oυσιαστικά, παντού επικρατούν συνθήκες χωµατερής, όπως για παράδειγµα στη Λευκάδα, όπου τα αποστραγγίσµατα καταλήγουν στην παρακείµενη θάλασσα και µε την άνοδο της θερµοκρασίας εκδηλώνονται πυρκαγιές, οπότε οι γύρω περιοχές καλύπτονται από πυκνή αιθαλοµίχλη.

Παντού επιταχύνεται η παράδοση της διαχείρισης των ΑΣΑ στα χέρια ιδιωτών, που οδηγεί, µεταξύ
άλλων, και σε θανατηφόρα ατυχήµατα για τους εργαζόµενους, όπως το πρόσφατο ατύχηµα στην Κεφαλονιά. Ακόµα και στις περιοχές όπου το πρόβληµα δεν είναι τόσο εµφανές, λόγω µη γειτνίασης µε κατοικηµένους χώρους, είναι υπαρκτό και θα διογκωθεί σίγουρα στο µέλλον.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι αρµόδιοι ακολουθούν την τακτική του κρυψίµατος των προβληµάτων
"κάτω απ΄ το χαλί", µε την πρόφαση ότι η σχετική δηµοσιότητα θα βλάψει τον τουρισµό...

● Τα παραπάνω οδηγούν σε τεράστια περιβαλλοντική επιβάρυνση, αφενός λόγω της µη
ανακύκλωσης/ανάκτησης υλικών, όσο και λόγω της µόλυνσης/υποβάθµισης εδαφών, υπόγειων νερών, ατµόσφαιρας και του εν γένει χώρου, αλλά και σε

● Τροµακτική υποβάθµιση για τη ζωή των κατοίκων, ιδίως στις περιοχές που συνορεύουν µε
τους χώρους εναπόθεσης των απορριµµάτων, µε πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία
και την ποιότητα διαβίωσής τους.

● Οι τεράστιες ευθύνες κράτους και τοπικών αρχόντων για την κατάσταση αυτή ξεπερνούν
πλέον ακόµα και τα όρια της αστικής νοµιµότητας. Το κράτος αποποιείται τις ευθύνες του, η
Περιφέρεια ρίχνει τις ευθύνες στους δήµους. Ωστόσο, πέρα από τις γνωστές και διαχρονικές
ευθύνες των δηµοτικών αρχόντων (άλλωστε στην πλειοψηφία τους ανήκουν στην ίδια πολιτική κατεύθυνση µε τις εκάστοτε κυβερνήσεις και περιφερειακές αρχές, δηλαδή ΝΔ, ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ, ΣΥΡΙΖΑ), κάθε σχέδιο τοπικής διαχείρισης τύπου ΠΕΣΔΑ, έστω και υποτυπώδες, ήταν σίγουρο ότι θα καρκινοβατούσε, λόγω λαθεµένου σχεδιασµού, υποχρηµατοδότησης της λειτουργίας των δήµων και έλλειψης έργων υποδοµής εκ µέρους της Περιφέρειας και του κράτους.

● Και ενώ τα πράγµατα θα γίνονται όλο και χειρότερα µε αυτή τη διαχείριση απορριµµάτων, η
κυβέρνηση καθιέρωσε νέο χαράτσι για τους πολίτες, που το βαφτίζει «Περιβαλλοντική Εισφορά».

Αυτό σηµαίνει αυξηµένα δηµοτικά τέλη, την επιβολή των οποίων διευκολύνει και ο νόµος “Κλεισθένης Ι”, αλλά και πρόστιµα στους δήµους (που φυσικά θα µετακυλίονται στους δηµότες), λόγω «µη προώθησης της ανακύκλωσης»!

3. Η δική µας φιλοσοφία για τη διαχείριση των ΑΣΑ

Είναι αναγκαία η ανατροπή αυτού του µοντέλου διαχείρισης και των µορφών µε τις οποίες
υλοποιείται µέσω των πολιτικών των εκάστοτε κυβερνήσεων, των περιφερειών και των δήµων.
Πριν από όλα θέτουµε ένα γενικό πλαίσιο/όραµα, στο οποίο θα πρέπει να στοχεύουν οι αγώνες
και οι διεκδικήσεις, µε στόχο την τεκµηρίωση, κινητοποίηση, λαϊκή υποστήριξη και τελικά επιβολή
του σε περιφερειακό και παν-κοινωνικό επίπεδο.

● Παλεύουµε για την ανατροπή του µοντέλου των εµπορευµατοποιηµένων πόλεων που λειτουργούν ως αποθήκες εργαζοµένων (και ανέργων) και οι δηµότες συνωστίζονται για να αγοράσουν εµπορεύµατα και υπηρεσίες, παρά για να µετέχουν ως δηµιουργοί ενός συλλογικού κοινωνικού πολιτισµού σε ένα χώρο που θα τους ανήκει.

● Δίνουµε απόλυτη προτεραιότητα στην Ανακύκλωση και την Προστασία του Περιβάλλοντος. Ούτε θάψιµο, ούτε κάψιµο! Παλεύουµε για εξοικονόµηση φυσικών και ενεργειακών πόρων µέσα από τη µείωση των απορριµµάτων, την αλλαγή σύνθεσής τους (µε πρώτο µέτρο την απαγόρευση του πλαστικού στις συσκευασίες), τη διαλογή στην πηγή, την καθαυτό ανακύκλωση, την κοµποστοποίηση και επαναχρησιµοποίηση.

● Θεωρούµε ότι τα παραπάνω είναι τεχνολογικά εφικτά σε συντριπτικό ποσοστό, µε την προϋπόθεση γενναίων πολιτικών αποφάσεων κόντρα στην καπιταλιστική και εµπορευµατική λογική, που εν τέλει µπορούν να παρθούν µόνο µετά από µαζικούς κοινωνικούς αγώνες.

4. Βασικοί πυλώνες του προγράµµατός µας

● Δηµόσιος και κοινωνικός χαρακτήρας της διαχείρισης των ΑΣΑ. Η διαχείριση µε κριτήριο
το δηµόσιο κοινωνικό και περιβαλλοντικό όφελος είναι η µόνη αποτελεσµατική, καθώς οι
ιδιώτες επιχειρηµατίες εκ των πραγµάτων περιορίζουν τη δράση τους σε τοµείς και υλικά που
αποδίδουν κέρδος και σχετική ευελιξία στην επιχειρηµατική τους δράση (παραγωγή/µεταποίηση, εµπόριο υλικών κτλ).

● Προστασία της υγείας των κατοίκων των περιοχών που γειτνιάζουν µε σχετικές εγκαταστάσεις. Άµεσο κλείσιµο των εγκαταστάσεων στο Τεµπλόνι και στη Λευκίµµη και αποκατάσταση του περιβάλλοντος.

● Μεταφορά του κόστους διαχείρισης µεσοπρόθεσµα στους έχοντες, στους καπιταλιστές και το κεφάλαιο συνολικά, ως βασικούς υπεύθυνους και δηµιουργούς του προβλήµατος.
Κατάργηση των ανταποδοτικών τελών για την εργαζόµενη πλειοψηφία.

● Ουσιαστική συµµετοχή των πολιτών στη λήψη των αποφάσεων για τα απορρίµµατα, δηµοκρατικός κοινωνικός έλεγχος όλων των αποφάσεων από τα κινήµατα, τις συλλογικότητες και τους κατοίκους κάθε τόπου.

● Προάσπιση των εργασιακών σχέσεων, των συνθηκών εργασίας, υγιεινής και ασφάλειας
των εργαζοµένων σε όλο το φάσµα της διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων.
5. Πολιτικοί και κινηµατικοί στόχοι πάλης
● Αποκλειστικά δηµόσια διαχείριση από την συλλογή ως την επεξεργασία, την διαλογή και
την τελική ανακύκλωση των υλικών. Άµεσο πέρασµα σε ένα ενιαίο δηµόσιο κοινωνικό φορέα µε µορφές κοινωνικού ελέγχου των υπαρχουσών ιδιωτικών δοµών, µε αξιοποίηση των µονάδων τους (ΚΔΑΥ, άλλες εγκαταστάσεις), του εξοπλισµού συλλογής (οχήµατα) και προσωρινής αποθήκευσης (κάδοι) και µεταφορά των πόρων χρηµατοδότησής τους (τέλος ανακύκλωσης) στο δηµόσιο φορέα.

Παράλληλα, παλεύουµε ενάντια και σε κάθε µορφή προωθούµενης ιδιωτικοποίησης λειτουργιών των δήµων.

● Νέος σχεδιασµός σε επίπεδο Περιφέρειας, που να συνδυάζει την τοπική διαχείριση µε την παράλληλη εξασφάλιση υποδοµών σε δηµοτικό, διαδηµοτικό και περιφερειακό επίπεδο.

Η τοπική διαχείριση χωρίς υποδοµές και πόρους (µέσω ΕΣΔΑ και ΠΕΣΔΑ ) αποδείχτηκε
κενό γράµµα, αλλά και (η έλλειψή της) δικαιολογία επιβολής προστίµων σε δήµους και
δηµότες (Περιβαλλοντική Εισφορά).

● Προτείνουµε την ανάπτυξη διαλογής στην πηγή, µε άµεση δηµιουργία χωριστού ρεύµατος
οργανικού κλάσµατος (βιο-αποβλήτων) που αποτελεί περίπου το 45% του συνόλου των ΑΣΑ,
και, ανάλογα µε τις τοπικές ανάγκες και συνθήκες, διακριτών ρευµάτων για τα υλικά συσκευασίας (χαρτί, γυαλί, µέταλλα, πλαστικό).

● Η δηµιουργία ξεχωριστών ρευµάτων για τις συσκευασίες του ως τώρα «µπλε κάδου» καθώς και χωριστού ρεύµατος οργανικών/βιοαποβλήτων («καφέ κάδος»), απαιτούν πρόσθετες δαπάνες συλλογής των δήµων, περισσότερο, µόνιµο και εκπαιδευµένο προσωπικό, ζητήµατα που σήµερα δεν αντιµετωπίζονται. Άλλωστε, οι ισοσκελισµένοι προϋπολογισµοί που επιβάλει η ΕΕ στην ουσία απαγορεύουν τις προσλήψεις µόνιµου προσωπικού.

● Απαιτείται η λειτουργία περισσότερων και νέου τύπου ΚΔΑΥ ,µε δυνατότητα υποδοχής περισσότερων του ενός ρεύµατος συσκευασιών, που να κάνει εφικτό τον διαχωρισµό υπολειµµατικών προϊόντων από τα υλικά, ώστε αυτά να µπορούν να προωθηθούν περαιτέρω για ανακύκλωση. Τα ΚΔΑΥ αυτά πρέπει να δηµιουργηθούν σε αποκεντρωµένη και διαδηµοτική βάση, µε κατάλληλη χωροθέτηση και αυστηρή τήρηση των αναγκαίων περιβαλλοντικών όρων.

● Απαιτείται, επίσης, η κατασκευή και άλλων Κέντρων Ανακύκλωσης, για πολλές κατηγορίες υλικών, που τώρα προωθούνται σε άλλα συστήµατα εναλλακτικής διαχείρισης, κατά τον ίδιο τρόπο.

● Απαιτείται επίσης, κατά τον ίδιο τρόπο, η άµεση προώθηση κατασκευής δικτύου Μονάδων Επεξεργασίας των Βιοαποβλήτων (οργανικών), µε στόχο την παραγωγή compost κατάλληλου ως εδαφοβελτιωτικού υλικού (οργανικό λίπασµα) και όχι απλά ως υλικού για επιχώσεις ( µπαζώµατα).

● Όπως έχει δείξει και η ως τώρα πείρα, χωρίς τις παραπάνω προϋποθέσεις, ακόµη και εκεί όπου οργανώθηκαν χωριστές συλλογές υλικών συσκευασίας (πχ σε δήµους της Αττικής), τα υλικά οδηγήθηκαν στα ίδια γνωστά ΚΔΑΥ που είναι φτιαγµένα να υποδέχονται ένα ενιαίο ρεύµα συσκευασιών, µε αποτέλεσµα –και πάλι- το 50% των συλλεγόµενων υλικών να καταλήγουν σε χωµατερές.

● Χωρίς µια δηµοκρατικά αποκεντρωµένη λειτουργία µε τις κατάλληλες υποδοµές, οι εκάστοτε
κυβερνήσεις παρουσιάζουν υποκριτικά ως «αναγκαίες» και µάλιστα «επείγουσας ανάγκης»
µονάδες επεξεργασίας σύµµεικτου υλικού, τύπου Φυλής. Αυτές, δεν έχουν κανένα ουσιαστικό
αποτέλεσµα εκτός της κερδοσκοπίας των εργολάβων κατασκευής και λειτουργίας τους, επιβαρύνουν δραµατικά τη ζωή των κατοίκων των γειτονικών περιοχών, είναι πανάκριβες και το κόστος το επιβαρύνονται οι πολίτες, µολύνουν το περιβάλλον µε τις τεράστιες ποσότητες που τελικά θάβονται, ενώ και η µεταφορά των ΑΣΑ σε αυτές αποτελεί παράγοντα σηµαντικής περιβαλλοντικής ρύπανσης.
Με βάση τα παραπάνω είµαστε υπέρ του κλεισίµατος τέτοιων εγκαταστάσεων και της ακύρωσης της κατασκευής ανάλογων στο µέλλον.

● Σε επίπεδο χώρας και σηµαντικό µερίδιο ευθύνης στις περιφέρειες, µέσω δηµόσιας επένδυσης,
πρέπει να αντιµετωπιστεί το ζήτηµα της τελικής ανακύκλωσης των υλικών (αναγέννηση για νέες παραγωγές), ειδικά για πλαστικό (όσο υπάρχει), γυαλί και χαρτί. Τώρα τα υλικά εξάγονται σε άλλες χώρες µε κόστος και µε τεράστια οικολογικό αποτύπωµα.

● Η χωροθέτηση των εγκαταστάσεων πρέπει να γίνει µε θέσπιση αυστηρών περιβαλλοντικών όρων και η κατασκευή τους να αξιοποιεί τις πλέον σύγχρονες τεχνολογίες, έτσι ώστε να αποφεύγεται οποιαδήποτε περιβαλλοντική επιβάρυνση, αλλά και να βελτιώνονται οι συνθήκες εργασίας, υγιεινής και ασφάλειας των εργαζοµένων.

● Οι πόροι για τη συνολική διαχείριση των ΑΣΑ πρέπει να καλύπτονται από αυτοτελείς δηµόσιους πόρους (µε ανατροπή ισοσκελισµένων προϋπολογισµών και αιµατηρών πλεονασµάτων!) και από την απόδοση των τελών ανακύκλωσης που τώρα πληρώνουν παραγωγοί και έµποροι στα Συστήµατα Εναλλακτικής Διαχείρισης.

● Διεκδικούµε µείωση των δηµοτικών τελών για την ανακύκλωση και απαλλαγή από αυτές για
τα νοικοκυριά φτωχών εργαζοµένων, ανέργων και υποβαθµισµένων σήµερα περιοχών.

● Αυστηρός διαχωρισµός διαχείρισης οικιακών ΑΣΑ και βιοµηχανικών και εµπορικών αποβλήτων. Επιχειρήσεις εντός και εκτός του ιστού των πόλεων πρέπει να αναλαµβάνουν την υποχρέωση του κόστους και της διαχείρισης των αποβλήτων τους.

● Θεωρούµε ότι ένας συνολικός σχεδιασµός στην παραπάνω κατεύθυνση µπορεί να εξασφαλίσει την διαχείριση στην κατεύθυνση ανακύκλωσης, ανάκτησης, κοµποστοποίησης, επαναχρησιµοποίησης, έως και το 85-90% των ΑΣΑ προοδευτικά. Και µόνο η δηµιουργία χωριστού ρεύµατος βιοαποβλήτων (οργανικών) καθολικά, µαζί και µε τη δηµιουργία των µονάδων επεξεργασίας, µπορεί να επιλύσει εντός ενός χρόνου το πρόβληµα µε πάνω από το 50% των ποσοτήτων, καθώς από τη µια τα βιοαπόβλητα αποτελούν µεγάλο ποσοστό και από την άλλη η αποµάκρυνσή τους από τα άλλα υλικά θα διευκολύνει τη διαχείριση των υπολοίπων. Από διεκδικητική άποψη, στηρίζουµε πολιτικά την απαίτηση και τις κινητοποιήσεις των κατοίκων του Τεµπλονίου και της Λευκίµµης για άµεσο κλείσιµο των χωµατερών, ώστε να αναγκαστεί η περιφέρεια και το κράτος να δροµολογήσουν τις
παραπάνω λύσεις στο πρόβληµα.

● Ειδικές κατηγορίες επικίνδυνων αποβλήτων πρέπει να αντιµετωπίζονται, ανάλογα µε την περίπτωση, µε σχεδιασµό σε εθνικό επίπεδο και σε ειδικές εγκαταστάσεις µε αυστηρές προδιαγραφές.

● Απορρίπτουµε κατηγορηµατικά τις λύσεις καύσης των ΑΣΑ, ακόµη και ως προσωρινό µέτρο σε τσιµεντοβιοµηχανίες ή άλλες εγκαταστάσεις. Πρόκειται για «λύση» µε βλαπτική µακροχρόνια επίδραση στην υγεία των κατοίκων, που προκαλεί υποβάθµιση του περιβάλλοντος και κινδύνους ατυχηµάτων. Ο µόνος λόγος για τον οποίο προωθείται είναι αποκλειστικά η µείωση του ενεργειακού κόστους ορισµένων βιοµηχανιών. Για το σκοπό αυτό, γίνεται αξιοποίηση της γνωστής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιτρέπει την καύση RDF και SRF ( καύσιµα υλικά που προκύπτουν από τη λειτουργία µονάδων τύπου ΕΜΑΚ Φυλής). Δηλαδή, σκοπός είναι το κέρδος των επιχειρηµατιών, ενώ ολόκληρες τοπικές κοινωνίες εκτίθενται σε σοβαρούς κινδύνους!