Οι 5+1 άξονες της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών

Οι 5+1 άξονες της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών


Νίκος Μάστορας

Οι τελευταίες πληροφορίες: Η πυραμίδα της αξιολόγησης, η επιμόρφωση, οι «δείκτες παραγόμενου έργου», η συμμετοχή γονέων-μαθητών, η πιθανή ποσόστωση. Και οι πρώτες αντιδράσεις
Του Νίκου Μάστορα


«Σχεδιάζουμε ένα ολοκληρωμένο σύστημα αξιολόγησης πρώτα των σχολικών μονάδων και εν συνεχεία των εκπαιδευτικών, με αποκλειστικό στόχο τη διαρκή βελτίωση, την επιβράβευση αλλά και την αναβάθμιση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου συνολικά. Η αξιολόγηση θα συνδέεται με την αντιμετώπιση αδυναμιών σε επίπεδο σχολικής μονάδας και με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, που θα είναι εστιασμένη στις ανάγκες τους. Πιστεύουμε και επενδύουμε στους δασκάλους και στους καθηγητές μας»

Αυτή η δήλωση της υπουργού Παιδείας κ.Νίκης Κεραμέως (στο «Βήμα» τον Δεκέμβριο 2019) δίνει το στίγμα των προθέσεων της κυβέρνησης για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών: θα το πάει σιγά-σιγά. Η αξιολόγηση θα ξεκινήσει από τη σχολική μονάδα τον ερχόμενο Σεπτέμβριο και μόνο κατόπιν, ανάλογα και με τις αντιδράσεις βέβαια, θα προχωρήσει στους εκπαιδευτικούς. Μπορεί να ακούγεται πολύ θετικό ότι θα οδηγεί  «σε επιμόρφωση εκπαιδευτικών εστιασμένη στις ανάγκες τους», ωστόσο αυτή πιθανότατα δεν είναι όλη η αλήθεια.

Διαβάζοντας πίσω από τις διακηρυγμένες προθέσεις εξάλλου, ήδη μεγάλο κομμάτι των εκπαιδευτικών έχει ξεκινήσει να κινητοποιείται, παρότι δεν υπάρχει ακόμα κάτι σαφές: Πριν από λίγες ημέρες, με κοινή τους ανακοίνωση 39 ΣΕΠΕ και 35 ΕΛΜΕ, δήλωσαν την αντίθεσή τους στους σχεδιασμούς για αξιολόγηση της σχολικής μονάδας και για ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και αποφάσισαν απεργία – αποχή από τις διαδικασίες αξιολόγησης στελεχών και αξιολόγησης/αυτοαξιολόγησης σχολικών μονάδων που προβλέπονται από το νόμο 4547/18 και την Υπουργική Απόφαση 1816 /ΓΔ4/11-1-2019 με τίτλο «Προγραμματισμός και αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου των σχολικών μονάδων», καλώντας τα Δ.Σ. της ΔΟΕ και της ΟΛΜΕ να κηρύξουν ΑΜΕΣΑ απεργία-αποχή στη βάση και της αντίστοιχης απόφασης της ΑΔΕΔΥ και να προχωρήσουν σε όλα τα οργανωτικά μέτρα προετοιμασίας του κλάδου για τη μάχη αυτή. Δηλαδή αντιδράσεις έχουν ήδη ξεκινήσει για προηγούμενους νόμους και ΠΔ, οι οποίοι δεν έχουν την ένταση της αξιολογικής διαδικασίας που σχεδιάζεται.

Οι πληροφορίες του alfavita.gr λοιπόν λένε ότι το «δεξί χέρι» της κ.Κεραμέως, ο νέος Πρόεδρος του ΙΕΠ Ιωάννης Αντωνίου, εκτός απο σχεδιαστής του νέου πλαισίου αξιολόγησης, θα έχει και την «επιστασία» της λειτουργίας του. Ηδη, με απόφαση της κ.Κεραμέως, ο κ.Αντωνίου εκτός απο πρόεδρος του ΙΕΠ ορίστηκε και αντιπρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε.) κάτι που είναι μέν τυπικό (το προβλέπει ο ιδρυτικός νόμος της) αλλά και ενδεικτικό. Και σύμφωνα με την υπουργό Παιδείας,  ο καθορισμός των κριτηρίων και η αποτίμηση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης, «θα γίνεται από την Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε.), η οποία και θα ενισχυθεί ουσιαστικά» Ο κ.Αντωνίου τώρα, έχει ήδη αποκαλύψει ορισμένα σημεία της μεθόδου που σκοπεύει να προτείνει για την αξιολογηση.

Το πρώτο σημείο, είναι ότι θα ακολουθήσει μια από τις ελάχιστες αξιολογήσεις που έγιναν στη χώρα, αυτή που επιτεύχθηκε το 2013 στα Πρότυπα-Πειραματικά σχολεία, όταν ο κ.Αντωνίου ήταν μέλος της Διοικούσας Επιτροπής Προτύπων Πειραματικών Σχολείων (ΔΕΠΠΣ). Τότε λοιπόν,  είπε ότι η αξιολόγηση «πραγματοποιήθηκε παρόλες τις εξωτερικές αντιστάσεις και αντιδράσεις και μάλιστα πραγματοποιήθηκε ανανέωση προσωπικού διαψεύδοντας όσους προεξοφλούσαν ότι οι εκπαιδευτικοί θα αντιτάσσονταν στο θεσμό των ΠΠΣ»

Θυμίζουμε εδώ, ότι στην αξιολόγηση εκείνη ανάμεσα σε άλλα προβλεπόταν ότι ο αξιολογούμενος εκπαιδευτικός θα έπρεπε να συγκεντρώσει 55 τουλάχιστον μόρια (με άριστα το 100) για να παραμείνει στο ΠΠΣ. Είχε δυνατότητα να ανανεωθεί η θητεία του κατόπιν νέας αξιολόγησης. Το αρνητικό σημείο της πρώτης φάσης αξιολόγησης λοιπόν, ήταν το γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί έχαναν την οργανική τους θέση. Ακόμα, με βάση την αξιολόγηση εκείνη ήταν δυνατό να οδηγηθεί κανείς σε κατάταξη σχολείων, δηλαδή σε μια λίστα ιεράρχησης ανάλογα με τα αποτελέσματα όπως γίνεται λχ στις ΗΠΑ η σε Βρετανικά σχολεία, με ό,τι μια τέτοια λίστα μπορεί να συνεπάγεται (σχολεία Α και Β κατηγορίας) αν επεκτεινόταν σε όλα τα δημόσια σχολεία. Παρόμοιες αξιολογικές κατατάξεις σχολείων στη Βρετανία,  έχουν οδηγήσει σε κοινωνικό διαχωρισμό και κατηγοριοποίηση με βάση κοινωνικά, οικονομικά αλλά και πολιτισμικά κριτήρια. Περισσότερα όμως για τα Πειραματικά και τι έγινε τότε θα δούμε σε ξεχωριστό κείμενο.

Το δεύτερο σημείο είναι ότι ο κ.Αντωνίου έχει εκφραστεί θετικά για το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο της αξιολόγησης, όπως αυτό αποτυπώνεται στο πολυσυζητημένο ΠΔ 152/2013 που φέρει την υπογραφή των τότε υπουργών Παιδείας Κώνσταντίνου Αρβανιτόπουλου και Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυριάκου Μητσοτάκη αλλά δεν εφαρμόστηκε ποτέ, γιατί προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στους εκπαιδευτικούς. Τι προέβλεπε, ανάμεσα σε άλλα, αυτό το διάταγμα; Οτι οι εκπαιδευτικοί της σχολικής τάξης αξιολογούνται στα κριτήρια της διοικητικής αξιολόγησης από τους διευθυντές των οικείων σχολικών και στα κριτήρια της εκπαιδευτικής αξιολόγησης οι εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης από τους οικείους σχολικούς συμβούλους και οι εκπαιδευτικοί Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης από τους σχολικούς συμβούλους ειδικότητας . Οτι το έργο των εκπαιδευτικών αξιολογείται στο σύνολό του, καθώς και ξεχωριστά για κάθε κατηγορία κριτηρίων και κάθε επιμέρους κριτήριο, ενώ για την αξιολόγηση χρησιμοποιείται τετράβαθμη περιγραφική κλίμακα: α) «ελλιπής»: 0 έως 30 βαθμοί, β) «επαρκής»: 31 έως 60 βαθμοί γ) «πολύ καλός»: 61 έως 80 βαθμοί και δ) «εξαιρετικός»: 81 έως 100 βαθμοί. Οι εκπαιδευτικοί που, σύμφωνα με την τελική τους βαθμολογία χαρακτηρίζονται συνολικά ελλιπείς, με σχετική πράξη του Διευθυντή Διεύθυνσης, εγγράφονται στον πίνακα των μη προακτέων που προβλέπεται στην παράγραφο 4 του άρθρου 8 του ν. 4024/2011 (Φ.Ε.Κ. Α 226). Προβλεπόταν ακόμα ότι η εκπαιδευτική αξιολόγηση ολοκληρώνεται με τη σύνταξη της οικείας έκθεσης. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο αξιολογηθείς εκπαιδευτικός έχει κριθεί ως "ελλιπής" σε κάποιο κριτήριο, ο αξιολογητής οφείλει να προτείνει κατάλληλες μορφές επιμόρφωσης, ενδοσχολικής κυρίως φύσης. Η αξιολόγηση στο συγκεκριμένο κριτήριο επαναλαμβάνεται σε εύλογο χρονικό διάστημα και όχι σε διάστημα μεγαλύτερο του έτους. Επίσης ο εκπαιδευτικός είχε δικαίωμα να κάνει ένσταση κατά της αξιολόγησης. Για τους δόκιμους εκπαιδευτικούς θα συντάσσονταν κατά τη διάρκεια της διετούς δοκιμαστικής υπηρεσίας δύο εκθέσεις διοικητικής και δύο εκθέσεις εκπαιδευτικής αξιολόγησης, ενώ κάθε αξιολογούμενος εκπαιδευτικός θα είχε δικαίωμα να αξιολογεί τον προϊστάμενο αξιολογητή του. Η αξιολόγηση αυτή θα ήταν έγγραφη, επώνυμη και προαιρετική και υποβάλλεται στον άμεσο προϊστάμενο του αξιολογητή που υπόκειται στην αξιολόγηση των υφισταμένων του. Αλλα πως θα χρησιμοποιείτο αυτή η αξιολόγηση από τα κάτω; «Ο αποδέκτης της αξιολόγησης των υφισταμένων εκτιμά και χρησιμοποιεί κατά την κρίση του τις αξιολογήσεις». Οπότε ως προς αυτό το τελευταίο, τίθεται το εύλογο ερώτημα: Σοβαρά τώρα;

Το τρίτο σημείο, είναι ότι στο νέο αξιολογικό σύστημα, πιθανότατα θα υπάρχουν «δείκτες παραγόμενου έργου», δηλαδή ένα είδος πόιντ σύστεμ. Οπως περιέγραψε στις αρχές Ιανουαρίου ο κ.Αντωνίου (στο Πρώτο Θέμα) στόχος του είναι από τον Σεπτέμβριο να ξεκινήσει με συγκεκριμένα κριτήρια το πρόγραμμα αξιολόγησης της σχολικής μονάδας. «Ο κ. Αντωνίου υπογραμμίζει οτι «η πρώτη ύλη της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών θα είναι τα νέα αναμορφωμένα προγράμματα που θα είναι έτοιμα περί το τέλος της άνοιξης». Τα κριτήρια θα είναι οι δείκτες παραγόμενου έργου και θα αφορούν ανά μάθημα, δηλαδή πώς διδάσκονται τα ελληνικά, ενώ σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΙΕΠ στόχος είναι «να πάψει το σχολείο να είναι πίσω από κλειστές πόρτες και οι τάξεις να ανοίξουν στην ανταλλαγή ιδεών και στις συνεργασίες». Πρόκειται για ιδέες που εφαρμόστηκαν παλαιότερα στα πρότυπα σχολεία, από τα οποία προέρχεται ο κ. Αντωνίου, και το σχέδιο είναι να επεκταθούν αυτές οι πρακτικές στο σύνολο των σχολείων. Σε οτι αφορά στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών θα γίνεται από πανεπιστημιακούς, σχολικούς συμβούλους και μέντορες,άτομα δηλαδή με επιμορφωτική κατάρτιση και πιστοποίηση οι οποίοι, όπως εξηγεί ο πρόεδρος του ΙΕΠ, κλιμακωτά θα πολλαπλασιάσουν το έργο της επιμόρφωσης εντός των σχολικών κτιρίων»

Σε πρώτη φάση, σε συνεργασία με το ΙΕΠ το οποίο επεξεργάζεται τα σχέδια εφαρμογής, θα προχωρήσει η εσωτερική αξιολόγηση, που θα αφορά τις σχολικές μονάδες. Πρόκειται για μια διαδικασία κατά την οποία η σχολική κοινότητα, διευθυντής, εκπαιδευτικοί, μαθητές θα προχωρήσουν σε αξιολόγηση της σχολικής μονάδας. Στη συνέχεια και μετά την ολοκλήρωση του αρχικού σταδίου θα γίνει και η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Βασικό συστατικό της έναρξης της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών είναι η επιμόρφωση τους που αναμένεται να πραγματοποιείται μέσα στο σχολικό περιβάλλον. «H αξιολόγηση πρέπει να υπάρχει παντού χωρίς καμία τιμωρητική διάθεση αλλά με τάσεις βελτίωσης, λένε όσοι γνωρίζουν καλά το ελληνικό σύστημα το οποίο έμεινε «μεταξεταστέο» στην τελευταία έρευνα του ΟΟΣΑ. Η αξιολόγηση του συστήματος είναι βασικό στοιχείο της προσπάθειας αλλαγής των δεδομένων, προκειμένου στην επόμενη έρευνα της PISA οι επιδόσεις των μαθητών να είναι καλύτερες», είπε ο πρόεδρος του ΙΕΠ.

Τέταρτο σημείο, είναι ότι κατά πάσα πιθανότητα σταδιακά, στο παιχνίδι της αξιολόγησης θα μπουν περισσότεροι παίκτες. Στο πρόγραμμα της ΝΔ  αναφέρεται ότι η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών μονάδων θα γίνεται, εκτός από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, και από τους γονείς και τους μαθητές με χρήση ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων, καθώς και η δημιουργία δεικτών με βάση τα αποτελέσματα. Οταν μάλιστα ανακοινώθηκε, ειπώθηκε ότι αυτό σημαίνει πως οι αξιολογημένοι ως καλύτεροι θα εξασφαλίζουν και ταχύτερη μισθολογική εξέλιξη και «όσοι δεν αποδίδουν» θα επιμορφώνονται. Προς τον σκοπό αυτόν, όπως έχει δηλώσει προτού ακόμα γίνει κυβέρνηση η ΝΔ ο αντιπρόεδρος του κόμματος Κωστής Χατζηδάκης, θα έχουμε και ειδική ιστοσελίδα αξιολόγησης: «Θα υπάρχει ιστοσελίδα στο Υπουργείο που θα είναι οργανωμένη και στην πρώτη φάση η αξιολόγηση θα γίνεται από τους ενδιαφερόμενους, δηλαδή τους γονείς. Η αξιολόγηση δεν είναι μπαμπούλας. Με αυτόν τον τρόπο θα παίρνουμε αίσθηση των γονιών για το πως τους φαίνεται το σχολείο των παιδιών τους. Είναι έντιμο και διαφανές. Δεν είναι δική μας πατέντα, γίνεται και στο εξωτερικό», είπε. Πράγματι γίνεται, μόνο που μια τέτοια προοπτική είναι αμφισβητήσιμη, καθώς στο εξωτερικό οδηγεί συχνά σε κατάταξη των σχολείων (εκτός αν η αξιολόγηση εδώ γίνεται μόνο περιγραφικά και όχι με χρήση βαθμολόγησης) και κατά συνέπεια σε διαχωρισμό τους σε «καλά» και «κακά», χωρίς να λαμβάνονται υπόψιν οι ιδιαίτερες συνθήκες λειτουργίας τους (χωριό η πόλη, δυσπρόσιτο η κεντρικό, υποβαθμισμένη περιοχή, πλήθος μαθητές απο τρίτες χώρες, κλπ). Στην Αγγλία λχ, αναφέρει ο εκπαιδευτικός Γ.Καββαδίας, όλα τα state-funded και αρκετά independent σχολεία λαμβάνουν ανατροφοδότηση από τον Ofsted (Office for Standards in Education, in Children’s Services and Skills) – τον οργανισμό που έχει ως σκοπό την επιθεώρηση των σχολείων – και κατατάσσονται σε αντίστοιχη κατηγορία.  Ο Ofsted κατατάσσει μια σχολική μονάδα σε μια εκ των τεσσάρων κατηγοριών: Outstanding, Good, Requires Improvement και Inadequate. Ο γονέας έχει πρόσβαση στην ιστοσελίδα όπου απεικονίζεται η κατάταξη των σχολικών μονάδων και έχοντάς την ως κριτήριο, λαμβάνει την απόφαση πού θα φοιτήσει το παιδί του.

Πέμπτο σημείο τέλος, είναι ότι η αξιολόγηση θα έχει τη μορφή πυραμίδας, με την έννοια ότι θα προηγηθεί η αυτοαξιολόγηση ενώ για να γίνει κάποιος αξιολογητής θα πρέπει προηγουμένως να έχει αξιολογηθεί και ο ίδιος. Δηλαδή πριν έρθει η ώρα για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού της τάξης, θα πρέπει να έχουν αξιολογηθεί οι περιφερειακοί διευθυντές, οι διευθυντές Διευθύνσεων, οι σχολικοί σύμβουλοι -που όπως έχει ειπωθεί θα έχουν αναβαθμισμένο εποπτικό, επιμορφωτικό και αξιολογικό ρόλο- και βεβαίως οι διευθυντές σχολικών μονάδων, δηλαδή όλα τα στελέχη της Εκπαίδευσης που θα αναλάβουν στη συνέχεια την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.

Αν σε όλα αυτά προσθέσει κανείς το ενδεχόμενο ποσόστωσης στις προαγωγές ακόμα και με βάση τη θετική αξιολόγηση όπως προβλεπόταν σε προγενέστερο νόμο (πχ κατά τον νόμο 4024/11 μόνο ένα ποσοστό δημοσίων υπαλλήλων θα περνούσε στον επόμενο βαθμό ως εξής: Από τον Εισαγωγικό Βαθμό ΣΤ στο Βαθμό Ε: μέχρι και 100% των κρινόμενων υπαλλήλων. Από το Βαθμό Ε στο Βαθμό Δ: μέχρι και 90% , από το Βαθμό Δ στο Βαθμό Γ μέχρι και 80% , από το Βαθμό Γ στο Βαθμό Β μέχρι και 70% , από το Βαθμό Β στο Βαθμό Α μέχρι και 30%) τότε αντιλαμβάνεται εύκολα  κανείς  που οδηγούνται τα πράγματα. Ιδωμεν.

ΠΗΓη: alfavita.gr