Παναγιώτης Κωνσταντίνου

«Δεν πολεμάς το σκοτάδι με σκοτάδι. Μόνο με το φως μπορείς» Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Υπήρξε μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα, την ισότητα, τη δικαιοσύνη και την κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων.

O Μάρτιν Λούθερ Κινγκ γεννήθηκε 15 Ιανουαρίου του 1929 στην Ατλάντα. Γόνος μιας μεσοαστικής οικογένειας, με έντονες θρησκευτικές επιρροές, βίωσε από νεαρή ηλικία την κυρίαρχη ρατσιστική νοοτροπία του αμερικανικού νότου.

Η οικογένεια, βαθιά θρησκευόμενη, ο πατέρας του και ο παππούς του ήταν Βαπτιστές ιεροκήρυκες, τον «ώθησε» στον Κλήρο. Σπούδασε Θεολογία και αποφοίτησε το 1951.Κατά τη διάρκεια των σπουδών ασπάστηκε τη φιλοσοφία της «πολιτικής ανυπακοής» και τη φιλοσοφία της «μη βίας», όπως αυτές είχαν ειπωθεί από τον Γκάντι.

Σταδιακά ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ διαμορφώνει τη δική του φιλοσοφία, στο πλαίσιο των θρησκευτικών και ηθικών αξιών του, συνθέτοντας το όραμά του για την κοινωνία. Την ίδια περίοδο το κίνημα ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις έχει περάσει στη διαδικασία της ριζοσπαστικοποίησης.

Η συνεχιζόμενη καταπίεση του μαύρου πληθυσμού στο πλαίσιο της καθεστωτικής πολιτικής των διακρίσεων, αλλά και οι δολοφονικές επιθέσεις της Κου Κλουξ Κλαν, οδήγησαν σε αρκετές μορφές αντίδρασης, άλλες φορές μεμονωμένα και άλλες μαζικότερα.

Μία τέτοια αντίδραση θα αποτελέσει και την αφορμή για τη δραστηριοποίηση του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στον αγώνα ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις. Το Δεκέμβρη του 1955, μία αφροαμερικανίδα, η Ρόζα Παρκς αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σ’ έναν λευκό άντρα, με αποτέλεσμα να συλληφθεί.

Το περιστατικό με την Παρκς, η οποία θα μείνει στην ιστορία ως η «μητέρα του σύγχρονου κινήματος πολιτικών δικαιωμάτων», επηρέασε τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο οποίος στα επόμενα χρόνια θα εξελιχθεί από κληρικός σε ηγέτη του κινήματος ενάντια στον ρατσισμό.

Ο Κίνγκ ορίζεται επικεφαλής της «Ένωσης για την Πρόοδο» του Μοντγκόμερι και από τις πρώτες του ομιλίες αποδεικνύει πως πέρα από οραματιστής ήταν και ένας δεινός ρήτορας. Οι παθιασμένοι λόγοι του εμπνέουν το ακροατήριο και σύντομα το τοπικό κίνημα αποκτά μεγάλη δυναμική. Με αφορμή τη σύλληψη της Ρόζα Παρκς οι μαύροι του Μοντγκόμερι, με επικεφαλής τον Κίνγκ, ξεκινούν μποϊκοτάζ στα λεωφορεία της πόλης.

Το μποϊκοτάζ κράτησε περισσότερο από ένα χρόνο. Ύστερα από 385 ημέρες καταγράφεται μία πρώτη νίκη του κινήματος, καθώς το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ κήρυξε αντισυνταγματικό το νόμο για το φυλετικό διαχωρισμό στα λεωφορεία του Μοντγκόμερι. Κατά τη διάρκεια της κινητοποίησης ο Κινγκ βρέθηκε αρκετές φορές στα κρατητήρια, ενώ σημειώθηκε και μία βομβιστική επίθεση στο σπίτι του.

Λίγο καιρό αργότερα, το 1957, ο Κίνγκ αναγνωρίζοντας την ανάγκη για μαζικοποίηση του κινήματος, μαζί με άλλους ακτιβιστές δημιουργούν την οργάνωση«Συνδιάσκεψη της Χριστιανικής Ηγεσίας των Πολιτειών του Νότου» (SCLC). Ο Κίνγκ θα ηγηθεί της οργάνωσης μέχρι τη δολοφονία του. Η φιλοσοφία της «μη βίας» αποτέλεσε την βασική αρχή της SCLC. Ο μαύρος πληθυσμός συσπειρώνεται και δραστηριοποιείται όλο και περισσότερο.

Τα επόμενα χρόνια, ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ πραγματοποίησε περιοδείες σε όλη τη χώρα,εκφωνώντας περισσότερες από 250 ομιλίες. Παράλληλα έγραψε πέντε βιβλία, αλλά και πολλά άρθρα. Συναντήθηκε με πολιτικούς ηγέτες των ΗΠΑ, αλλά και του εξωτερικού, ζητώντας την άμεση κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων. Δέχτηκε επιθέσεις από ρατσιστικές ομάδες, ακόμα και μία απόπειρα δολοφονίας με μαχαίρι στη Νέα Υόρκη, ενώ επανειλημμένα συνελήφθη από τις αρχές. Ωστόσο, δεν δίστασε στιγμή και συνέχισε τον αγώνα του πρωτοστατώντας σε διαδηλώσεις. Το 1964 του απονέμεται και το Νόμπελ.

Μεταξύ άλλων τον Απρίλιο του 1963 γράφει το «Letter from Birmingham Jail» μία ανοιχτή επιστολή, η οποία γράφτηκε ενώ κρατούνταν στις φυλακές του Birmingham, στην Αλαμπάμα, ύστερα από κινητοποιήσεις στην περιοχή. Το ίδιο έτος, ως εκπρόσωπος του SCLC, μαζί με ακόμα πέντε ηγέτες οργανώσεων που μάχονταν για ταανθρώπινα δικαιώματα, διοργανώνουν την Μεγάλη Πορεία στην Ουάσινγκτον.

Η κινητοποίηση, παρά τις αντιδράσεις σχετικά με τα αιτήματά της από τις πιο ριζοσπαστικές οργανώσεις, όπως το «Έθνος του Ισλάμ» του Μάλκολμ Χ, που ζήτησε από τα μέλη του να απέχουν, συγκέντρωσε εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου. Εκεί ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ εκφώνησε και τον διάσημο λόγο του «I Have a Dream», ο οποίος αναγνωρίζεται πλέον ως ένας από τους σημαντικότερους της αμερικανικής ιστορίας...

Τα επόμενα χρόνια θα ακολουθήσουν σημαντικές κινητοποιήσεις, ενώ το κίνημα αρχίζει να εξαπλώνεται και στον αμερικανικό βορρά. Το 1965 υπογράφεται ο Νόμος για τα Εκλογικά Δικαιώματα. Την ίδια στιγμή, η βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων συνεχίζεται. Ακτιβιστές δολοφονούνται, ενώ άλλοι οδηγούνται στη φυλακή. Σε ομιλίες του ο Κινγκ συνέχιζε να τονίζει τη φιλοσοφία της «μη βίας» που όπως έλεγε «αφόπλιζε την αστυνομία».

Παράλληλα, ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, πέρα από τις φυλετικές διακρίσεις, αρχίζει να τοποθετείται και για άλλα θέματα που αφορούσαν γενικότερα στην αμερικανική κοινωνία και στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, όπως τα εργασιακά, η οικονομική δικαιοσύνη και πόλεμος στο Βιετνάμ. Ο Κινγκ αναφέρεται πλέον σε ένα μαζικό κίνημα ενάντια στον ρατσισμό και την φτώχεια. Οι πολιτικοί και κοινωνικοί σύμμαχοί του συνεχώς αυξάνονταν, όπως και η δημοφιλία του.

«Πιστεύουμε ότι το πνεύμα του πατριωτισμού επιβάλλει τον τερματισμό του πολέμου και την κήρυξη ενός νέου, αναίμακτου αυτή τη φορά, πολέμου προς την έσχατη νίκη απέναντι στο ρατσισμό και στη φτώχεια», τόνιζε.

«Οι πιο έξυπνοι ασφαλώς καταλαβαίνουν ότι εμείς, που είμαστε με τους πλούσιους και τους ασφαλείςδημιουργούμε μια κόλαση για τους φτωχούς. Αυτή η παραφροσύνη πρέπει να πάψει. Πρέπει να σταματήσουμε τώρα». (Διαβάστε τη συγκλονιστική του ομιλία «Πέρα από το Βιετνάμ»).

Το 1968 ο Κίνγκ θα ηγηθεί μία πορείας στο Μέμφις σε συμπαράσταση των απεργών της περιοχής. Εκεί θα εκφωνήσει την ομιλία «Ανέβηκα στην κορυφή του Όρους». Αυτή ήταν και η τελευταία του ομιλία...

«Κάτι κινείται στον κόσμο μας. Οι μάζες εξεγείρονται. Κι όπου κι αν βρίσκονται σήμερα στο Γιοχάνεσμπουργκ, στο Ναϊρόμπι της Κένυας… στην Άκρα της Γκάνας, στη Ν. Υόρκη, στην Ατλάντα της Τζόρτζια στο Τζάκσον του Μισισιπή ή στο Μέμφις του Τενεσί το αίτημα είναι παντού το ίδιο: «Θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι!» Άλλος ένας λόγος που χαίρομαι επειδή ζω τώρα, είναι ότι έχουμε φτάσει αναγκαστικά σε ένα σημείο όπου πρέπει να αντιμετωπίσουμε προβλήματα που προσπαθεί να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος εδώ και πολλά χρόνια, μα δεν το έκανε διότι δεν στάθηκε απολύτως αναγκαίο. Η επιβίωσή μας απαιτεί να καταπιαστούμε με αυτά. Χρόνια τώρα γίνεται συζήτηση για τον πόλεμο και την ειρήνη», ανέφερε σε κάποιο σημείο και καταλήγοντας σημείωνε:

«Κάποιοι ανέφεραν ότι έγιναν απειλές κατά της ζωής μου δηλαδή τι θα μου έκαναν κάποιοι άρρωστοι λευκοί αδερφοί μας. Δεν ξέρω τι θα συμβεί τώρα. Έχουμε δύσκολο δρόμο μπροστά μας. Όμως δεν έχει καμία σημασία διότι έφτασα στην κορυφή του όρους. Και δεν με νοιάζει! Όπως όλοι μας, θα ήθελα να ζήσω πολύ. Καλή η μακροβιότητα, μα δεν με απασχολεί τώρα. Θέλω να κάνω το θέλημά Του. Με άφησε να ανεβώ στο όρος. Κοίταξα πέρα και είδα τη Γη της Επαγγελίας. Ίσως να μη φτάσω εκεί μαζί σας, μα απόψε θέλω να σας πω ότι όλοι εμείς, ως λαός, θα φτάσουμε στη Γη της Επαγγελίας! Γι' αυτό, απόψε είμαι χαρούμενος. Δεν ανησυχώ και δεν φοβάμαι τίποτα! Τα μάτια μου έχουν δει τη δοξασμένη έλευση του Κυρίου!».

Την επόμενη μέρα, στις 4 Απριλίου του 1968, ο 39χρονος Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ δολοφονείται στο μοτέλ Λορέιν από ελεύθερο σκοπευτή. Κύμα διαδηλώσεων ξεσπά σε όλη τη χώρα. Για τη δολοφονία του συλλαμβάνεται στις 10 Μαρτίου ο Τζέιμς Ερλ Ρέι, ο οποίος ομολογεί και καταδικάζεται σε 99 χρόνια φυλάκισης. Μετά την καταδίκη του Τζέιμς Ερλ Ρέι ανακαλεί την ομολογία του και αρνείται την ενοχή του, τροφοδοτώντας ακόμη περισσότερο τα σενάρια συνωμοσίας για τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγ.

«Όταν οι μηχανές, τα κομπιούτερ, τα κέρδη κι οι τίτλοι ιδιοκτησίας θεωρούνται πιο σημαντικά από τον άνθρωπο το τρίδυμο «ρατσισμός, ακραίος υλισμός και στρατοκρατία» γίνεται ανίκητο. Μια πραγματική επανάσταση αξιών θα μας κάνει να αμφισβητήσουμε κατά πόσον ήταν δίκαιες πολλές παλιές και σύγχρονες πολιτικές μας» Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ.