Ποιες περιοχές της Ελλάδας παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο ερημοποίησης

 Ποιες περιοχές της Ελλάδας παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο ερημοποίησης

Αντιμέτωπες με τον κίνδυνο της ερημοποίησης βρίσκονται πολλές περιοχές στην Ελλάδα που κινδυνεύουν να γίνουν Σαχάρα. Ποιες βρίσκονται στο κόκκινο.
Σαχάρα… κινδυνεύουν να γίνουν πολλές περιοχές της χώρας που παρουσιάζουν υψηλό επίπεδα ερημοποίησης. «Η ερημοποίηση συνιστά τεράστια απειλή ειδικά για τη λεκάνη της Μεσογείου» επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός. «Η γνώση αυτή προέρχεται τόσο από τα μοντέλα προβλέψεων για τα επόμενα 70 με 80 χρόνια όσο και από το παρελθόν» επισημαίνει ο ίδιος. Όπως υπενθυμίζει, ο πρώτος που περιέγραψε αυτό το φαινόμενο ήταν ο Αριστοτέλης στα «Μετεωρολογικά» του. «Εκεί αναρωτιέται πώς έγινε έρημος η Σαχάρα. Και αναφέρεται σε μια μεγάλη κλιματική αλλαγή για τους μηχανισμούς της οποίας θέτει ερωτήματα» λέει.

Εκατό χώρες στον κόσμο, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, το ένα τρίτο των εδαφών της οποίας υπόκειται σε υψηλό δυνητικό κίνδυνο είναι οι αριθμοί της ερημοποίησης, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, ο οποίος καθιέρωσε την 17η Ιουνίου ως παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Ολοένα και πιο έντονα κάνει την παρουσία της στα εδάφη της χώρας μας το φαινόμενο της ερημοποίησης και ενόψει της έντασης των κλιματικών αλλαγών, με αύξηση της θερμοκρασίας και μείωση των βροχοπτώσεων. Δεν αποκλείεται τα επόμενα χρόνια να αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των περιοχών του ελλαδικού χώρου που απειλούνται, όπως επεσήμανε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής Εδαφολογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κωνσταντίνος Κοσμάς.

«Η διαδικασία της ερημοποίησης έχει ξεκινήσει για τα καλά στη χώρα μας και η κατάσταση θα είναι μη αναστρέψιμη εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για την καταπολέμησή της», υπογράμμισε , στο περιθώριο του 6ου Διεθνούς Συνεδρίου ESSC (European Society for Soil Conservation), που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη, με τίτλο Καινοτόμες Στρατηγικές και Πολιτικές για τη Συντήρηση των Εδαφών".

Ως ερημοποίηση, φαινόμενο που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η περιοχή της Μεσογείου, ορίζεται η υποβάθμιση του εδάφους και του περιβάλλοντος στις ξηροθερμικές και ύφυγρες. Αυτό πρακτικά συνάδει σε μείωση ή ακόμα και απώλεια της παραγωγικότητας των γεωργικών και δασικών εκτάσεων, κυρίως λόγω της διάβρωσης, που επιφέρει δραστική μείωση του βάθους και της γονιμότητας του εδάφους και της βλάστησης. Εκτός όμως από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, η ερημοποίηση έχει επίσης σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες, τόνισε ο κ. Κοσμάς, υπογραμμίζοντας ότι «εάν το έδαφος δεν αποδίδει, αμέσως μειώνεται η παραγωγή για τους αγρότες και περιορίζεται έτσι το ήδη συμπιεσμένο εισόδημά τους».

Βάσει των μετρήσεων της Ελληνικής Επιτροπής για την καταπολέμηση της ερημοποίησης, 34% των περιοχών της χώρας μας θεωρείται υψηλού κινδύνου, 49% μέτριου κινδύνου και 17% χαμηλού κινδύνου.

Μεταξύ των περιοχών «υψηλού κινδύνου» ερημοποίησης κατατάσσονται όλα τα νησιά του Αιγαίου, περιοχές της Ανατολικής Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας, τμήματα των Θεσσαλίας, Μακεδονίας και Θράκης, καθώς και το Κεντρικό και Νοτιοανατολικό τμήμα της Κρήτης, σύμφωνα με τον κ. Κοσμά. Μικρότερο κίνδυνο διατρέχουν τα εδάφη των περιοχών της Κεντρικής Ελλάδας και Πελοποννήσου και τα Ιόνια νησιά, ενώ μηδαμινή είναι η απειλή του φαινομένου της ερημοποίησης για τις πεδινές περιοχές, με πολύ καλά αποστραγγιζόμενα και βαθιά εδάφη.

Οι σημαντικότερες διεργασίες που μπορούν να οδηγήσουν στην ερημοποίηση μιας ευαίσθητης περιοχής είναι:διάβρωση του εδάφους, αλόγιστη χρήση γης από γεωργούς και κτηνοτρόφους, ελάττωση του διαθέσιμου νερού, αλάτωση, αλκαλίωση και η οξίνιση του εδάφους (μεταβολές στο ph του), χημική ρύπανση του εδάφους και η αποψίλωση των δασών.

«Εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, το 15% των παραθαλάσσιων πεδινών περιοχών που καλλιεργούνται εντατικά θα επηρεαστεί άμεσα, δηλαδή περίπου έξι εκατομμύρια στρέμματα», τόνισε ο κ. Κοσμάς, κρίνοντας επιβεβλημένη την κατάρτιση σχεδίου ολοκληρωμένης διαχείρισης για την προστασία, από την υποβάθμιση και ερημοποίηση των εδαφών.

Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με τον κ. Κοσμά, οι οκτώ πιο σημαντικές απειλές για τα εδάφη ανά τον κόσμο, πέρα της ερημοποίησης, είναι οι εξής: αλάτωση, διάβρωση, συμπίεση, απώλεια οργανικής ουσίας, ρύπανση, κάλυψη επιφάνειας με αδρανή υλικά και η απώλεια βιοποικιλλότητας.

Οι αριθμοί λένε ακόμη πως έως το 2025 περισσότεροι από 1,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα έρθουν αντιμέτωποι με το πρόβλημα της παντελούς έλλειψης νερού, ενώ τα δυο τρίτα του πλανήτη θα ζουν με την αγωνία της εξάντλησης των αποθεμάτων. Λένε ακόμη πως η ερημοποίηση θα προκαλέσει περισσότερους θανάτους από κάθε άλλη φυσική καταστροφή και πως εξαιτίας του φαινομένου περισσότεροι από 135 εκατομμύρια άνθρωποι θα υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.

Αν υπάρχει μια σημαντική διαφορά με το παρελθόν αυτή είναι η ταχύτητα με την οποία εκδηλώνεται το φαινόμενο. Και σε αυτή την ιλιγγιώδη ταχύτητα πρωτεύοντα ρόλο έχει ο άνθρωπος. «Το χαρακτηριστικό της αποσταθεροποίησης του κλίματος που οφείλεται στον άνθρωπο είναι ότι η αποσταθεροποίηση αυτή εκδηλώνεται σε πολύ μικρή χρονική περίοδο. Στο παρελθόν η αλλαγή αυτή ξεκινούσε και ολοκληρωνόταν σε ένα διάστημα χιλιάδων ετών» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ζερεφός.

«Σήμερα ξέρουμε ότι υπήρξε μια παρατεταμένη περίοδος ξηρασίας στην εποχή του χαλκού, η οποία σύμφωνα με κάποιους μελετητές διήρκησε τριάντα χρόνια και σύμφωνα με άλλους ακόμη και τριακόσια. Είναι η περίοδος που κατέβηκαν οι Δωριείς από τον Βορρά και κατέλαβαν το Άργος και τις Μυκήνες για να αλλάξει η ροή της Ιστορίας» λέει ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός.

«Ξέρουμε ότι ο υδροφόρος ορίζοντας στη Βόρεια Αφρική κατεβαίνει και ότι σε οάσεις όπως είναι η Φαράν, στη χερσόνησο του Σινά, που άλλοτε ανέβλυζε το νερό επίγεια -κι εγώ θυμάμαι ως παιδί- τώρα είναι σε βάθος πάνω από 20 και 30 μέτρα. Το γεγονός ότι αυτή η αλλαγή επισυμβαίνει στη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου σημαίνει πολλά. Το κλίμα πάντα άλλαζε. Αλλά η ανθρώπινη παρέμβαση επέτεινε αυτές τις αλλαγές και γι’ αυτό βλέπουμε αυτά τα φαινόμενα» προσθέτει.

Σύμφωνα με τον ίδιο, ο άνθρωπος ευθύνεται κατά 30% με 35% για την αλλαγή του κλίματος. «Εάν δεν κάνουμε κάτι σε λίγο θα ευθύνεται κατά 70% και 80%» επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ζερεφός.